Jakich osób poszukują dziś pracodawcy w Polsce? Najchętniej zatrudniają oni osoby młode, kreatywne, a przy tym posiadające bogate doświadczenie i znające co najmniej dwa języki obce. W tej rzeczywistości trudno odnaleźć się seniorom, których dziś na rynku pracy jest przecież coraz więcej, co stanowi efekt przemian demograficznych i starzenia się społeczeństwa – rodzi się coraz mniej dzieci, a żyjemy coraz dłużej, przez co wydłuża się okres aktywności zawodowej.
W konsekwencji, mamy dziś w Polsce do czynienia z rynkiem pracownika – młodych ludzi szukających pracy w naszym kraju jest coraz mniej, a liczba seniorów pobierających emeryturę cały czas rośnie. Dzięki temu pracodawcy – jako, że często nie mają innego wyjścia – coraz częściej decydują się zatrudniać osoby starsze. Takie działanie niesie jednak wiele niezaprzeczalnych korzyści – jak choćby fakt, że emerytowani pracownicy to niższe koszty pracy. Firmy zatrudniające seniorów mogą liczyć na różne ulgi, które obniżają koszty zatrudnienia.
Według aktualnych danych, aż 1,37 miliona Polaków w wieku emerytalnym w dalszym ciągu jest aktywna zawodowo. A wydaje się, że z każdym rokiem może ich być coraz więcej – choćby dlatego, że 1 stycznia wprowadzono kolejne ulgi dla pracujących seniorów, dzięki czemu takie działanie może być dla nich po prostu bardzo opłacalne. Czy seniorzy mogą stać się zatem optymalnym rozwiązaniem na brak pracowników? Jakie korzyści przynosi im praca na emeryturze? Przekonamy się poniżej:
Dlaczego wielu seniorów nie przechodzi na emeryturę? 
Przejście na emeryturę bywa trudnym doświadczeniem dla wielu seniorów i to nie tylko pod względem finansowym. W końcu zmienia się całe życie, trzeba ustalić nowe priorytety, skupić się na innych obszarach działalności, znaleźć coś, w czym można się będzie realizować przez kolejne lata. W efekcie wiele osób, które już rozpoczęły jesień życia, nie zrezygnowało z aktywności zawodowej.
Podstawowe plusy pracy na emeryturze
Do pracy najczęściej są motywowani wolnym czasem oraz chęcią powiększenia domowego budżetu. Plusów takiej decyzji jest jednak więcej. Po pierwsze, ograniczenie kontaktów międzyludzkich ewidentnie przyczynia się do pogorszenia kondycji psychicznej i fizycznej seniorów, którzy decydując się na przejście na emeryturę, zupełnie rezygnują z aktywności zawodowej.
Praca na emeryturze zmniejsza ryzyko choroby Alzheimera
Co więcej, naukowcy z Wisconsin Alzheimer’s Disease Research Center odkryli, że praca wymagająca częstszych kontaktów z ludźmi zmniejsza ryzyko choroby Alzheimera. Badacze podejrzewali już od dawna, że może istnieć tak zwana poznawcza rezerwa, czyli dodatkowa pamięć, która powstaje podczas doświadczeń życiowych, takich jak edukacja i praca. Okazało się, że u osób pracujących umysłowo i mających w pracy kontakty z innymi podwyższona ilość istoty białej w mózgu (odpowiadająca za chorobę) nie wpływała negatywnie na pamięć i inne funkcje mózgu.
Inne zalety pracy na emeryturze 
Praca zawodowa jest dla osób starszych nie tylko sposobem zachowania dobrej kondycji zdrowotnej, lecz także buduje ich prestiż, określa miejsce i rolę w społeczności i rodzinie, a często jest wręcz podstawowym bodźcem do aktywności życiowej. W efekcie, praca nadaje ich codzienności sens, motywuje do wychodzenia z domu, do dbania o wygląd, dobry stan fizyczny i psychiczny. Obowiązki zawodowe dają im poczucie własnej wartości, bycia potrzebnym. Dla niektórych praca jest jedną z niewielu możliwości przebywania z innymi, nawiązywania i utrzymywania kontaktu ze światem zewnętrznym. A dorobienie do skromnej emerytury okazuje się niekiedy jedyną możliwością poprawienia swojej sytuacji ekonomicznej.
Jak zatem widzimy, praca podczas emerytury daje możliwości większej integracji z ludźmi i zmniejsza prawdopodobieństwo wykluczenia społecznego. Sprawia także, że emeryci czują się wciąż sprawni fizycznie, a aktywność umysłowa, której wymagają służbowe obowiązki, pcha ich do ciągłego rozwoju i zdobywania nowych kompetencji.
Od tego roku, emerytom przysługuje także jeszcze jedno udogodnienie, które pozwala im zarabiać więcej, jeśli decydują się nie pobierać emerytury. Mowa tutaj o uldze dla pracujących seniorów:
Zerowy PIT dla pracujących seniorów
Od 1 stycznia 2022 roku obowiązuje wprowadzona w ramach Polskiego Ładu ulga dla pracujących seniorów. Na jej podstawie pracownicy, którzy osiągną wiek emerytalny i nie przejdą na emeryturę, lecz zdecydują się kontynuować pracę, nie zapłacą podatku dochodowego (do poziomu progu podatkowego, czyli 120 tysięcy złotych), co zwiększy ich pensję netto, a dzięki dalszej aktywności na rynku pracy powiększą wysokość przyszłej emerytury.
Łatwo więc obliczyć, że decydując się na dalszą pracę, osoba w wieku emerytalnym będzie mogła bez płacenia podatku zarabiać do 10 tysięcy złotych brutto, co zwiększy jej pensję na rękę. Ten “zaoszczędzony podatek” nie będzie odkładany na koncie emerytalnym, ale zostanie u nich w portfelu. Dłuższa praca sprawi zaś, że zwiększą swoją przyszłą emeryturę.
Jakie warunki trzeba spełnić?
Z ulgi tej mogą zatem skorzystać osoby, które spełnią następujące warunki:
- Osiągnęły wiek emerytalny, który wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn
- Pozostają w zatrudnieniu
- Nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty rodzinnej
Z ulgi dla pracujących seniorów mogą skorzystać również osoby, które mają przyznaną emeryturę lecz jej nie pobierają, ponieważ nie rozwiązały stosunku pracy (mają zawieszone prawo do emerytury).
Aktualnie około 10% seniorów, którzy osiągnęli wiek emerytalny, decyduje się o minimum rok dłużej pozostać na rynku pracy bez korzystania z emerytury. Znacznie częściej więc starsze osoby w naszym kraju decydują się na przejście na emeryturę przy jednoczesnym podjęciu dodatkowej pracy. Czy teraz sytuacja się zmieni?
Praca po 60/65 roku życia bez pobierania emerytury vs dorabianie na emeryturze
Który z powyższych wariantów się bardziej opłaca? To zależy. Z jednej strony, każdy rok dłużej na rynku pracy podnosi świadczenie o 10-12% rocznie, a na nowej uldze, którą stanowi zerowy PIT, również można sporo zyskać. Z drugiej strony emeryt, który zdecydował się zostać na rynku pracy zamiast iść na emeryturę, zapłaci od tego wyższą składkę zdrowotną (jej nowa wartość to 9% podstawy wymiaru składki), której nie odliczy od podatku, a także – co gorsza – przepadną mu trzynaste emerytury. Co więcej, warto zauważyć, że tacy emeryci nadal muszą płacić składki rentowe w wysokości 8% podstawy wymiaru składki, które w tym wieku już absolutnie nie są im do niczego potrzebne.
Przykład
Jak to wygląda na konkretnym przykładzie? Załóżmy tutaj, że mamy do czynienia z seniorem w wieku 65 lat, który ma 3 tysiące złotych brutto emerytury i 5 tysięcy PLN brutto miesięcznie dochodu z tytułu pracy. Przed nim statystycznie jest jeszcze 13 lat życia.
Jeśli nasz senior od razu po przekroczeniu wieku emerytalnego przejdzie na świadczenie z ZUS i będzie dorabiał, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaci mu przez te pozostałe 13 lat życia w sumie 645 982 złotych. W to wliczone są już trzynaste emerytury.
Jeżeli natomiast nasz senior zostanie na rynku pracy przez 5 lat, zamiast iść na emeryturę, zapłaci od 2022 roku wyższą składkę zdrowotną i przepadnie mu 5 trzynastych emerytur, ale zyska na zerowym PIT oraz podniesie swój kapitał emerytalny. W sumie ZUS wypłaci mu jednak 639 070 złotych, czyli o niemal 7 tysięcy złotych mniej, niż gdyby zdecydował się od razu na pobieranie emerytury i pracę równolegle.
Obecnie dorabianie na emeryturze bardziej się opłaca
Przy tak skonstruowanych przepisach, z punktu widzenia korzyści seniorów najbardziej opłacalną opcją jest pobieranie przez nich świadczenia z ZUS i dorabianie, a nie dłuższe pozostanie na rynku pracy.
Jaką formę zatrudnienia wybierają emeryci?
Polscy emeryci mogą liczyć na bardzo korzystne zasady ubezpieczeń społecznych. Przepisy prawne przewidują bowiem wyłączenie z obowiązku wnoszenia niektórych składek przez emerytów, w przypadku tak zwanych zbiegów tytułów. Taki mechanizm ma zastosowanie przykładowo wtedy, gdy emeryt prowadzi działalność gospodarczą – podlega on wówczas ubezpieczeniu zdrowotnemu, ale nie emerytalnemu i rentowemu. Dlatego więc własny biznes jest drugą najchętniej wybieraną formą zatrudnienia wśród emerytów.
Raport Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wskazuje, iż wśród pracujących emerytów podlegających ubezpieczeniu zdrowotnemu największą grupą są jednak osoby pracujące na umowę o pracę (aż 39,2% ogółu pracujących emerytów). Osoby prowadzące pozarolniczą działalność stanowią równie imponujący odsetek – aż 29,2%. Z kolei osób pracujących na umowie zlecenia jest najmniej w tej grupie – około 25,8%.
ZUS zaznacza także, że nieco inne, choć wciąż zbliżone, wyniki preferencji form zatrudnienia zaobserwować można wśród emerytów pracujących i podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu. W tym przypadku ponownie największy odsetek wykazują przeważają osoby pracujące na umowę o pracę – stanowią one 57,9%. Z kolei osoby pracujące na umowę zlecenie to 34,3% pracujących emerytów. W zestawieniu nie ma danych dla umów o dzieło, gdyż te formy nie przewidują ubezpieczenia.
Aktywność zawodowa polskich emerytów na tle innych krajów Europy
W Polsce 10% mężczyzn i 6% kobiet pozostaje aktywna zawodowo na emeryturze. Co ciekawe, najwięcej osób kontynuuje pracę zarobkową po przejściu na emeryturę w Szwecji – odpowiednio aż co trzeci mężczyzna i co czwarta kobieta. Warto dodać, że wiek emerytalny w tym kraju wynosi 65 lat dla obu płci.
Wielu emerytów pracuje również w Niemczech i w Czechach. W pierwszym przypadku jest to 17% mężczyzn i 13% kobiet, a w drugim – 11% seniorów i 12% seniorek. W Czechach wiek emerytalny dla obu płci jest identyczny jak w Polsce, w Niemczech wynosi on 65 lat zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.
W krajach zachodnich praca na emeryturze nie jest uwarunkowana sytuacją materialną
Warto dodać, że w Szwecji czy Niemczech na wykonywanie pracy zarobkowej po zakończeniu kariery zawodowej nie ma wpływu sytuacja materialna – zarówno bieżąca (oceniana za pomocą trudności w wiązaniu końca z końcem), jak i mierzona w odniesieniu do zasobów kapitałowych (posiadanie na własność domu lub mieszkania). Ten wynik może wskazywać, że podejmowanie płatnej pracy po przejściu na emeryturę jest w mniejszym stopniu determinowane argumentami ekonomicznymi, a dochody z pracy emerytów są raczej uzupełnieniem głównych źródeł utrzymania niż ich podstawą. W tych krajach emeryci po prostu są nadal aktywni zawodowo ze względu na chęć utrzymywania kontaktów ze współpracownikami i satysfakcję płynącą z pracy.
Więcej o tym, jak polscy emeryci wypadają na tle Europy przeczytasz tutaj.
