Rynek crowdfundingu udziałowego w Polsce rozwija się w niewiarygodnym tempie. Jeszcze w 2015 roku emitenci za pomocą crowdinestingu pozyskali nieco ponad 300 tysięcy złotych kapitału. W 2021 roku, 85 emitentów pozyskało niemal 124 miliony złotych. Warto również wiedzieć, że w latach 2016-2021 equity crowdfunding w Polsce wzrósł o ponad 4900%. A eksperci nie mają żadnych wątpliwości, że w przyszłości będzie jeszcze lepiej, zwłaszcza że już wkrótce mają zostać podniesione limity kwot, które można pozyskać w ramach jednej emisji.
Wskazane wyżej kwoty przestają jednak robić wrażenie, gdy porównamy je z polskim rynkiem Venture Capital. Okazuje się bowiem, że w samym 2021 roku 379 rodzimych spółek pozyskało 3,6 miliarda złotych od 113 funduszy VC. To o 1,5 miliarda PLN i 79 przedsiębiorstw więcej niż w 2020 roku.
Jak zatem widzimy, pod względem kapitału rynki te dzieli prawdziwa przepaść. W tym drugim przypadku projekty mają dziś szansę pozyskać znacznie wyższe finansowanie. Pieniądze w biznesie to jednak nie wszystko, a equity crowdfunding również ma pewne unikalne, niezwykle cenne dla startupów, zalety. Poniżej przeanalizujemy więc czym charakteryzuje się każda z tych metod pozyskiwania kapitału, a następnie postaramy się odpowiedzieć na pytanie, która z nich może być bardziej opłacalna:
Venture Capital – podstawowe informacje 
Venture Capital to średnio- i długoterminowe inwestycje w przedsiębiorstwa niepubliczne znajdujące się we wczesnych fazach rozwoju, w tym startupy, realizowane przez wyspecjalizowane podmioty, czyli fundusze Venture Capital. Inwestycja VC polega na zasileniu kapitałem przedsiębiorstwa w zamian za objęcie przez fundusz Venture Capital części jego akcji lub udziałów. To jedna z najważniejszych i najpopularniejszych form finansowania rozwoju i wzrostu startupów. Fundusz VC staje się w ten sposób współwłaścicielem spółki, którą wspiera środkami. Forma i liczba akcji lub udziałów jaką otrzyma wynika z negocjacji pomiędzy nim a właścicielami spółki.
Charakterystyka finansowania VC
VC to inwestycja często połączona ze wsparciem menedżerskim dotyczącym optymalizacji procesów biznesowych czy podniesienia jakości zarządzania, która w przyszłości ma przynieść korzyści obu stronom. Celem funduszu Venture Capital jest oczywiście osiągnięcie zysku wynikającego z przyrostu wartości przedsiębiorstwa przez odsprzedaż jego akcji lub udziałów po upływie określonego czasu. Najczęściej taka inwestycja trwa od 2 do 7 lat.
Fundusz Venture Capital najczęściej uczestniczy w działaniach na rzecz rozwoju podmiotu, stając się w pewnym sensie partnerem przedsiębiorcy. Decydując się powierzyć przedsiębiorstwu kapitał, oczekuje on możliwości ciągłego monitoringu sytuacji spółki, a często także dopuszczenia do zarządzania nią, choćby przez delegowanie swojego przedstawiciela do rady nadzorczej lub zarządu tej spółki.
Szczegóły dotyczące uprawnień zarządczych i nadzorczych funduszu ustalane są w trakcie negocjacji poprzedzających decyzję funduszu o zaangażowaniu finansowym w przedsiębiorstwo. Postanowienia dotyczące wzajemnych praw i obowiązków stron są istotnym elementem umowy inwestycyjnej. Zakres ingerencji funduszy Venture Capital w działalność finansowanych przez nie przedsiębiorstw może się znacznie różnić i zależy od wielu czynników, w tym choćby sytuacji finansowej spółki czy etapu jej rozwoju.
Ograniczenia i wady Venture Capital 
Jak fundusze VC podejmują decyzję o zaangażowaniu finansowym w dany startup? Dokonują one szczegółowej oceny jej działalności i badają jej perspektywy rozwoju. W praktyce, do fazy inwestycji przechodzi zaledwie 1% projektów. Czasem cały proces przed ogłoszeniem ostatecznej decyzji trwa nawet kilkanaście miesięcy. W celu określenia wartości spółki oraz potencjału jej rozwoju fundusz Venture Capital sprawdza i analizuje jej działalność. Jeśli wstępna analiza spółki spotka się z zainteresowaniem funduszu, jej właściciele muszą dostarczyć mu bardziej szczegółowych informacji. Podstawą do dalszych rozmów jest często biznesplan, który może okazać się kluczowym dokumentem decydującym o tym, czy fundusz VC zechce zaangażować w spółkę środki finansowe.
Wprowadzenie do spółki inwestora finansowego w postaci funduszu Venture Capital budzi wśród wielu przedsiębiorców poważne obawy. Z jednej strony właściciele tracą bowiem część władzy w spółce, muszą pogodzić się ze zmianami sposobu zarządzania nią i koniecznością konsultowania z funduszem ważnych decyzji, z drugiej strony otrzymują od niego kapitał i wsparcie menedżerskie. Współpraca z funduszem Venture Capital oznacza też konieczność terminowego raportowania mu wyników finansowych spółki oraz informowania o istotnych zdarzeniach związanych z jej działalnością.
Z powyższego wynika zatem, że mamy dwie podstawowe wady finansowania projektu za pomocą funduszu Venture Capital. Pierwszą z nich stanowi fakt jak trudno skutecznie zainteresować fundusz VC do zainwestowania w nasze przedsiębiorstwo. Jak zostało wspomniane, tylko 1% startupów – czyli najlepsze projekty z najlepszych – osiągają ten cel. Po drugie, korzystając z tej metody finansowania przedsiębiorca traci autonomię na rzecz funduszu VC Nie będziemy już mogli więc rozwijać startupu w taki sposób, jaki wyłącznie my uważamy za słuszny.
Pozyskiwanie finansowania za pomocą crowdfundingu udziałowego
Equity crowdfunding polega na pozyskiwaniu środków na rozwój swojego biznesu od licznej grupy inwestorów za pośrednictwem dedykowanych platform internetowych, które weryfikują obie strony transakcji. Crowdfunding udziałowy pozwala więc na kompletne pominięcie tradycyjnych sposobów pozyskiwania gotówki na swój biznes. W tym przypadku, w przeciwieństwie do klasycznego crowdfundingu, firmy i startupy nie oferują swoim inwestorom nagród, lecz zwyczajnie emitują akcje własnej spółki. Każdy zainteresowany może więc w taki sposób nabyć w niej udziały, aby w przyszłości, gdy przedsiębiorstwo zyska na wartości, je sprzedać lub po prostu otrzymywać dywidendę, czyli uczestniczyć w podziale zysków.
Jak działa equity crowdfunding?
W praktyce, crowdfunding udziałowy przypomina zwykłą emisję akcji, lecz nie dzieje się to przy udziale zwykłego domu maklerskiego, co obniża koszty i nie podlega tak ścisłym regulacjom prawnym. Inwestorzy z kolei zdają sobie sprawę, że taka transakcja wiąże się ze zwiększonym ryzykiem utraty środków, lecz są gotowi je zaakceptować i liczą na wygenerowanie dużych zysków w przyszłości, choćby poprzez odsprzedaż udziałów. Jak to się odbywa?
Na specjalnych platformach przeznaczonych do equity crowdfundingu prowadzi się kampanię, gdzie przedstawia się swój projekt, opisuje jego cele i najczęściej publikuje sprawozdania finansowe. Jednocześnie w tym samym miejscu odbywa się emisja akcji tego przedsiębiorstwa. Koszty takiego rozwiązania są bardzo niskie lub żadne. Natomiast inwestorzy oceniają jakie szanse na odniesienie sukcesu ma dana firma. Jeśli przypadnie im do gustu, decydują się ją wesprzeć i kupują udziały.
Emisja dochodzi do skutku, gdy jej minimalny cel finansowy zostaje osiągnięty. Jest to więc stosunkowo prosta, jeśli chodzi o zasady i niezwykle popularna metody pozyskiwania kapitału na działalność gospodarczą. Obecnie coraz więcej startupów na całym świecie korzysta właśnie z tej metody.
Zalety crowdinvestingu
Pozyskiwanie finansowania za pomocą crowdfundingu udziałowego niesie za sobą wiele zalet, o których nie można mówić w przypadku inwestycji ze strony funduszu Venture Capital. Po pierwsze, nasz projekt jest za pomocą kampanii crowdfundingowej skutecznie promowany. Nawet jeśli nie uda się zebrać potrzebnego kapitału, to dzięki platformie udziałowego finansowania społecznościowego, o naszym biznesie jest głośno. W ten sposób docieramy z przekazem nie tylko do potencjalnych inwestorów ale i do sympatyków tej innowacyjnej metody pozyskiwania kapitału, a ta społeczność z każdym rokiem wyraźnie zyskuje na znaczeniu.
Po drugie, struktura właścicielska pakietu udziałów oferowanych w modelu crowdfundingowym jest dość mocno rozdrobniona. Dzięki temu uzyskujemy wielu inwestorów dysponujących niewielką częścią udziałów, a sami pozostajemy właścicielem naszego biznesu, a nasza autonomia nie jest w żaden sposób ograniczona.
Po trzecie, między kapitałobiorcą a finansującymi rodzi się więź, która pozwala na wykształcenie bezcennych relacji inwestorskich. Co więcej, nasi akcjonariusze chętnie promują nasz biznes, skoro w niego zainwestowali. Mało tego, zdecydowana większość z nich zostaje następnie naszymi bardzo lojalnymi klientami, ponieważ jako posiadacze udziałów autentycznie czują się istotną częścią naszego biznesu.
Mankamenty crowdfundingu udziałowego
Niestety, każde z tych rozwiązań ma zarówno plusy jak i minusy. W przypadku pozyskania finansowania od funduszu Venture Capital zarządzający funduszem dostarczają spółce know-how i ogromny pakiet wiedzy biznesowej. Na takie wsparcie pozafinansowe nie możemy liczyć, gdy zdecydujemy się na crowdfunding.
Po drugie, z emisją akcji na za pomocą crowdinvestingu wiążą się pewne opłaty i prowizje. Musimy tutaj liczyć się z takimi kosztami wobec operatorów platform crowdfundingowych, a także dodatkowymi opłatami transakcyjnymi dla pośrednika płatności internetowych. W praktyce, cała kwota, którą w nasz projekt ulokowali inwestorzy, do nas nie trafi.
Kolejnym ograniczeniem są wspomniane już we wstępie pieniądze. W przypadku crowdfundingu obowiązuje limit kwoty, którą można pozyskać w ramach jednej emisji. Aktualnie wynosi on 1 milion euro, ale cały rynek crowdinvestingu czeka obecnie na polską ustawę o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych, która wdroży unijne rozporządzenie dotyczące crowdfundingu udziałowego. Pozwoli ona podnieść próg emisji z 1 do 2,5 miliona euro, przy czym od 10 listopada 2023 roku pułap ten zostanie jeszcze mocniej zwiększony – do 5 milionów euro.
Która metoda finansowania jest zatem lepsza?
To, czy dla projektu korzystniejszy będzie crowdfunding udziałowy, czy inwestycja funduszu Venture Capital zależy od jego długoterminowej strategii i celów, jakie chce osiągnąć. W przypadku niższych potrzeb kapitałowych i projektów z branż wzbudzających duże zainteresowanie wśród konsumentów, crowdinvesting prawdopodobnie będzie najlepszą możliwą metodą – przynajmniej we wczesnym etapie rozwoju.
Jeśli jednak firma myśli o długofalowym, dynamicznym wzroście i ma duże potrzeby kapitałowe oraz bardzo ceni sobie wiedzę biznesową i inne wsparcie z obszaru know-how, zdecydowanie lepiej spróbować nawiązać współpracę z funduszem VC.
Co jednak bardzo ważne, opisywane formy pozyskiwania kapitału absolutnie nie muszą stanowić dla siebie konkurencji. Wprost przeciwnie – mogą się one doskonale uzupełniać. Za granicą znajdziemy wiele przykładów startupów, które najpierw skutecznie pozyskały kapitał za pomocą crowdfundingu, a następnie skorzystały ze wsparcia funduszu Venture Capital. Taka droga jest nawet wskazana, ponieważ udana emisja crowdinvestingowa sprawia, że nasz projekt zyskuje na wiarygodności. Jeśli do tej pory nasz projekt nie cieszył się zainteresowaniem funduszy VC, finansowanie społecznościowe może być doskonałym egzaminem przed próbą zdobycia przez nas znacznie wyższego kapitału tą drugą metodą.
