Ceny transferowe to ceny, które są stosowane w transakcjach między podmiotami powiązanymi, zwłaszcza w ramach jednej grupy kapitałowej. Ceny transferowe dotyczą cen stosowanych w ramach transakcji zawieranych przez podmioty pomiędzy którymi występują powiązania, w tym powiązania kapitałowe, rodzinne lub osobowe. Usługi w zakresie cen transferowych mają na celu wyeliminowanie lub maksymalne ograniczenie ryzyk podatkowych związanych z transakcjami realizowanymi pomiędzy podmiotami powiązanymi. Podmioty powiązane, które dokonują sprzedaży usług czy towarów zobowiązane są do ustalenia odpowiedniej ceny i do zachowania tzw. zasady ceny rynkowej (arm’s length principle). Zgodnie z tą zasadą ceny transakcyjne stosowane w transakcjach z podmiotami powiązanymi powinny odpowiadać cenom rynkowym, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.
Czym są ceny transferowe?
Ceny transferowe (ang. transfer pricing – „TP”) to warunki (głównie ceny) stosowane w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi, np. spółkami działającymi w ramach jednej grupy kapitałowej.
Są one jednym z najistotniejszych zagadnień w obszarze międzynarodowego prawa podatkowego.
Ceny transferowe dotyczą podmiotów powiązanych
To powiązanie najczęściej ma charakter:
- rodzinny — transakcje realizują osoby ze sobą spokrewnione,
- osobowy — występuje najczęściej w sytuacji połączenia funkcji członka zarządu i rady nadzorczej w dwóch osobnych podmiotach,
- kapitałowy — jeden z podmiotów powiązanych ma przynajmniej 25% praw głosu w drugim podmiocie, z którym realizuje transakcje.
W każdym z tych przypadków zachodzi podejrzenie, że mogą odbywać się pewne manipulacje dotyczące zaniżania ceny transakcyjnej. Taka pokusa występuje, zwłaszcza gdy transakcja odbywa się z podmiotem, który ma siedzibę w kraju, gdzie obowiązują łagodne przepisy podatkowe dla zagranicznych firm, czyli przeważnie w tzw. raju podatkowym.
Regulacje prawne dotyczące cen transferowych można znaleźć m.in. w art. 11k ust. 1 ustawy o CIT. Zostały one istotnie znowelizowane w 2013, a następnie w 2017 roku. Ważne zmiany przyniosły także rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 2018 r.
Obowiązek dokumentacji cen transferowych
Przepisy podatkowe jasno określają, że istnieje wymóg sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Kogo on dotyczy?
- Przedsiębiorców, którzy przeprowadzili transakcję lub zawarli umowę spółki z podmiotem powiązanym powyżej ustalonych progów transakcyjnych.
- Podatników realizujących transakcję z podmiotem, którego zarząd lub siedziba znajdują się w kraju, gdzie stosowana jest szkodliwa konkurencja podatkowa.
Jak prezentują się progi transakcyjne dla konkretnych transakcji? Wynoszą one obecnie:
- 10 000 000 zł — dla transakcji towarowej;
- 10 000 000 zł — w przypadku transakcji finansowej;
- 2 000 000 zł — w przypadku transakcji usługowej;
- 2 000 000 zł — w przypadku innej transakcji niż towarowa, finansowa lub usługowa.
Ustalanie ceny rynkowej dla każdej transakcji, która może zaistnieć pomiędzy podmiotami powiązanymi może trudne: w szczególności ponieważ niektóre rodzaje przepływów nie są realizowane pomiędzy niezależnie działającymi przedsiębiorstwami na rynku (np. wewnątrzgrupowe usługi zarządzania świadczone przez centralę, cash-pooling czy restrukturyzacje w ramach grupy).
Polskie przepisy podatkowe oraz Wytyczne OECD w sprawie cen transferowych dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz administracji podatkowych wskazują na pięć głównych metod weryfikacji cen transferowych.
Od 1 stycznia 2019 r. dokumentacja cen transferowych, którą powinni sporządzać polscy podatnicy powinna składać się z dokumentacji cen transferowych w transakcjach zawieranych z podmiotami powiązanymi (local file), grupowej dokumentacji cen transferowych (master file) oraz raportowania według krajów (country-by-country report).
Ważne!
Podmioty, które mają siedzibę, miejsce zamieszkania bądź zarząd w kraju, który stosuje szkodliwą konkurencję podatkową, mają ustalony próg dokumentacyjny, który wynosi bezwzględnie 100 tysięcy złotych!
W dokumentacji podatkowej należy zawrzeć m.in. opis funkcji pełnionych przez podmioty, których dotyczy transakcja. Samą dokumentację należy zaś złożyć w postaci elektronicznej lokalnej dokumentacji za rok podatkowy. Termin jej złożenia upływa 10 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.
Uwaga!
Ważne jest przygotowanie wysokiej jakości analiz cen transferowych (ang. benchmarking analysis) w wariancie analizy porównawczej i/lub analizy zgodności.
Sankcje wynikające z braku sporządzenia dokumentacji
Brak przygotowania dokumentacji bądź sporządzenie dokumentacji cen transferowych niezgodnie ze stanem rzeczywistym, skutkuje karą grzywny w wysokości do 720 stawek dziennych. Złożenie dokumentacji po terminie wiąże się zaś z karą grzywny do 240 stawek dziennych. W ciągu ostatnich 5 lat corocznie zwiększyła się znacznie liczba kontroli podatkowych i celno-skarbowych w zakresie cen transferowych. Polskie organy podatkowe na szeroką skalę korzystają także ze współpracy i wymiany informacji z administracjami skarbowymi innych krajów.
