Alkomaty to urządzenia kojarzące nam się przede wszystkim z pracą policjanta z drogówki, który wyrywkowo zatrzymuje samochody w celu kontroli trzeźwości kierowców. Warto jednak pamiętać, że dziś przestępstwa związane z jazdą pod wpływem alkoholu są szczególnie ścigane. Kierowca przyłapany na kierowaniu pojazdem mechanicznym z promilami we krwi może liczyć nie tylko na sowity mandat, ale przede wszystkim na utratę prawa jazdy i karę pozbawienia wolności.
Jak ustrzec się konsekwencji? Najbardziej intuicyjna metoda jest prosta. Najlepiej po prostu nie wsiadać za kierownicę do momentu, w którym nie ma się stuprocentowej pewności, że alkohol przestał działać na organizm. Jak stuprocentową pewność uzyskać? W tym celu koniecznie trzeba zbadać się alkomatem.
Jeszcze dekadę temu domowa wersja alkomatu kojarzyła się z bardzo wysokim wydatkiem. Popularyzacja technologicznych gadżetów sprawiła jednak, że profesjonalne urządzenia stały się coraz tańsze i zaczęły zaglądać do prywatnych domów kierowców. Czy zatem warto rozważyć zakup alkomatu? O czym należy pamiętać, gdy już będziemy go posiadać? Wszystkie te informacje zostaną zaprezentowane w dalszej części tekstu. Zacznijmy jednak od przedstawienia danych dotyczących konsumpcji alkoholu w naszym kraju:
Spożycie alkoholu w Polsce
Z roku na rok Polacy wydają coraz więcej na alkohol. W 2019 roku łączna suma wydatków na tę używkę wyniosła zawrotne 36,6 miliarda złotych. Za 2020 rok dane jeszcze nie zostały opublikowane, ale można się spodziewać, że wydatki przeznaczone na ten cel wyniosły jeszcze więcej. Warto zaznaczyć, że rzeczywista kwota jest jeszcze wyższa, ponieważ dane nie uwzględniają konsumpcji alkoholu w sektorze gastronomicznym i podczas imprez masowych. Najwięcej Polacy wydają na piwo – 17,4 miliarda złotych rocznie. Z kolei na wódkę – 12,3 miliarda PLN.
Warto dodać, iż z przeprowadzonej niezależnej ankiety wynika, że przeciętny konsument wydaje na alkohol 40 złotych miesięcznie. Co więcej, większość ankietowanych uważa, że ceny alkoholu w naszym kraju są raczej niskie, natomiast aż 91% zapytanych twierdzi, że nadużywanie alkoholu jest w Polsce problemem. Rocznie Polacy spożywają 9,5 litra czystego alkoholu na każdego obywatela. Jeszcze niecałe 30 lat temu ten wynik wynosił 6,5 litra.
Spożycie alkoholu przez kierowców
Kierowcy pod wpływem w I połowie 2021 roku 
Jak te statystyki przekładają się na kierowców w Polsce? Niestety, niezbyt korzystnie. Komenda Główna Policji poinformowała w lipcu, iż w pierwszym półroczu 2021 roku policjanci wykryli aż 46 163 kierujących pod wpływem alkoholu. Co gorsza, pijani kierowcy spowodowali 684 wypadki drogowe, w których zginęło 68 osób, a 841 osób zostało rannych. Wśród zabitych i rannych w tego typu wypadkach dominowali mężczyźni. Zginęło ich 65. W tych zdarzeniach rannych zostało 773 mężczyzn i 66 kobiet.
Do największej liczby wypadków spowodowanych przez pijanych kierowców doszło w województwie mazowieckim – 97, małopolskim – 67, i łódzkim – 65. Najwięcej tych wypadków miało miejsce w czerwcu – 190, następnie w kwietniu – 124, i w maju – 119. Do wypadków spowodowanych przez pijanych kierowców najczęściej dochodziło w niedzielę (129) i w sobotę (127). Godzinami, w których notowano najwięcej takich wypadków był czas pomiędzy godz. 17 a 19.
Jako przyczynę wypadków powodowanych przez nietrzeźwych najczęściej wpisywano niedostosowanie prędkości do warunków ruchu (389 przypadków) i to z tej przyczyny zginęło najwięcej osób – 47 oraz najwięcej osób odniosło obrażenia – 466. Na drugim miejscu znalazło się nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu.
Wypadki z winy pijanych kierowców w 2020 roku
Natomiast w 2020 roku z winy pijanych kierowców doszło do 1 656 wypadków, w których zginęło 216 osób, a rannych zostało 1 847 osób. W odniesieniu do ogólnej liczby wypadków spowodowanych przez kierujących, sprawcy pod działaniem alkoholu stanowili 7,9%.
Limit dopuszczalnej zawartości alkoholu we krwi dla kierowców w Polsce
W Polsce dopuszczalna zawartość alkoholu we krwi kierowcy jest niższa od przeciętnej zawartości w innych krajach Unii Europejskiej. Badania wykazują, że u wielu osób już po wypiciu jednego piwa czy lampki wina zostaje przekroczony ustawowy limit dopuszczalnej zawartości alkoholu we krwi, który w Polsce wynosi 0,2 promila (‰). To oznacza, że prowadzenie pojazdu w takiej sytuacji może doprowadzić nie tylko do utraty prawa jazdy, lecz także skończyć się karą grzywny lub więzienia. Eksperci przyjmują, że tuż po wypiciu jednego piwa, stężenie alkoholu we krwi wynosi średnio około 0,26 promila.
Warto wiedzieć, że identyczny limit dopuszczalnej zawartości alkoholu we krwi kierowcy obowiązuje w Szwecji oraz Norwegii. Natomiast w takich państwach, jak Czechy, Węgry, Rumunia i Słowacja niedopuszczalna jest absolutnie jakakolwiek zawartość alkoholu we krwi kierowcy.
Co grozi za jazdę pod wpływem alkoholu? 
Stan po spożyciu alkoholu a stan nietrzeźwości
Jazda pod wpływem alkoholu jest nie tylko skrajnie nieodpowiedzialna, ale i surowo karana. Jeśli stężenie alkoholu we krwi kierowcy przekracza 0,2 promila i mieści się w zakresie 0,2-0,5 promila lub 0,1-0,25 miligrama alkoholu na 1 decymetr sześcienny wydychanego powietrza, możemy mówić o stanie po spożyciu alkoholu.
Natomiast stan nietrzeźwości, według obowiązujących przepisów prawa (art. 115 § 16 Kodeksu karnego), wskazuje na zawartość alkoholu we krwi, która przekracza 0,5 promila. O stanie nietrzeźwości możemy mówić również w sytuacji, gdy zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu wynosi 0,25 miligrama na 1 decymetr sześcienny lub więcej.
Kary za jazdę w stanie po spożyciu alkoholu
Kary za jazdę samochodem, będąc pod wpływem alkoholu, są różne w zależności od poziomu stężenia alkoholu we krwi. Karą za wykroczenie, którym jest jazda w stanie po spożyciu alkoholu, może być:
- Areszt do 30 dni
- Grzywna od 50 zł do 5000 złotych
- Całkowity zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat
- 10 punktów karnych
Co ważne, jeśli osoba, która została ukarana, ma pracę związaną z prowadzeniem samochodu, może okazać się, że pracodawca wręczy jej tak zwaną “dyscyplinarkę”. Na podstawie informacji z sądu, że taki zakaz został zastosowany, może on zakończyć umowę o pracę poprzez jej rozwiązanie bez wypowiedzenia.
Kary za jazdę w stanie nietrzeźwości
Natomiast jeśli chodzi o jazdę w stanie nietrzeźwości, mówimy już wtedy nie tyle o wykroczeniu, ale o przestępstwie, w związku z czym taki kierowca wpisywany jest do Krajowego Rejestru Karnego. Kierującemu pojazdem za taki czyn grozi:
- 10 punktów karnych
- Grzywna – wysokość zależy od dochodów kierowcy – osiąga zakres od 10 do 540 stawek dziennych, z czego minimalna wynosi nie mniej niż 10 złotych i nie więcej niż 2000 złotych
- Ograniczenie lub pozbawienie wolności do dwóch lat
- Co najmniej trzyletni zakaz prowadzenia pojazdów (nawet do dożywotniego)
- Sankcja na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5000 złotych
Szczególne przypadki
Najsurowiej karane są te osoby, które dopuściły się już jazdy pod wpływem alkoholu w przeszłości. Kierowca-recydywista może spędzić w więzieniu nawet 5 lat i zapłacić co najmniej 10 000 złotych świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej. Grozi mu też co najmniej trzyletni zakaz prowadzenia pojazdów.
Co więcej, jeśli dana osoba została zatrzymana za jazdę po alkoholu, za co otrzymała karę w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, a ponownie będzie chciała usiąść za kierownicą, będzie musiała przejść kurs reedukacyjny, który dotyczy profilaktyki przeciwalkoholowej. A jeśli zakaz prowadzenia trwał dłużej niż rok, będzie musiała ponownie zdać egzamin na prawo jazdy.
Co grozi za spowodowanie wypadku pod wpływem alkoholu?
Konsekwencje prawne
Pijany sprawca wypadku komunikacyjnego może podlegać karze pozbawienia wolności w wysokości nawet do 12 lat oraz zakazowi prowadzenia pojazdów mechanicznych (jeśli są ranni lub zabici, zakaz może być dożywotni).
Sankcje karne to nie wszystko. Oprócz zakazu można spodziewać się zasądzenia świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Minimalna kwota świadczenia wynosi 10 000 złotych, a maksymalna – 60 000 złotych.
Regres ubezpieczeniowy
Dodatkowo, w tej sytuacji towarzystwo ubezpieczeniowe skorzysta z regresu ubezpieczeniowego w OC (wysunie żądanie do sprawcy wypadku o zwrot odszkodowania wypłaconego ofierze). Uśredniając, roszczenie regresowe wynosi około 10 000 złotych, jednak zdarzają się sytuacje, w których w przypadku wyrządzenia szkód na osobie, kwoty sięgają setek tysięcy, a nawet milionów złotych. Jeśli nietrzeźwy kierowca nie zwróci odszkodowania, może dojść do egzekucji komorniczej. Mimo tego, że kwestii wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela w sytuacji, gdy dojdzie do wypadku spowodowanego przez pijanego kierowcę nie reguluje żadna ustawa prawna, to w praktyce taki zapis niemal zawsze znajduje się w ogólnych warunkach ubezpieczenia.
Czy zatem warto zaopatrzyć się w alkomat? 
Zakup alkomatu to inwestycja, która może okazać się zbawienna dla każdego kierowcy. Po pierwsze, przede wszystkim chodzi tutaj o bezpieczeństwo. Należy pamiętać, że siadając za kierownicą pojazdu, jesteśmy odpowiedzialni nie tylko za siebie, ale i za pozostałe osoby znajdujące się w pojeździe, a nawet w pewnym stopniu za innych użytkowników drogi.
Pomijając już sam aspekt bezpieczeństwa, warto zwrócić uwagę także na inne, omówione wyżej konsekwencje prawne. Bardzo wielu osobom zdarzyła się sytuacja, że dzień po imprezie uważały się one już za całkowicie trzeźwe, lecz po dmuchnięciu w alkomat okazało się, że w wydychanym powietrzu znajduje się jeszcze stężenie alkoholu przekraczające dozwolony limit. W takich sytuacjach posiadanie alkomatu przestrzeże kierowcę przed decyzją, by usiąść za kółko, a w efekcie bardzo możliwe, że uchroni go również przed utratą prawa jazdy i innymi poważnymi konsekwencjami prawnymi.
Jak poprawnie korzystać z alkomatu?
Regularna kalibracja
Po pierwsze, aby alkomat wskazywał poprawny wynik, musi być regularnie kalibrowany. Kalibracja to nic innego jak przywrócenie urządzeniu danych dotyczących pomiarów wzorcowych. W jaki sposób? Alkomat należy wprowadzić w tryb serwisowy, a następnie podawać mu próbki o stałym stężeniu alkoholu. W ten sposób czujnik jest na nowo uczony prawidłowej reakcji na określoną przez producenta ilość alkoholu w wydychanym powietrzu. Producenci alkomatów zalecają przeprowadzenie kalibracji średnio co 100 lub nawet co 500 pomiarów, lecz absolutnie nie rzadziej niż raz na pół roku.
Niestety procesu w sposób profesjonalny nie da się wykonać w warunkach domowych. Kalibracją zajmują się zazwyczaj serwisy dysponujące odpowiednim sprzętem. Ile kosztuje kalibracja wykonana przez specjalistę? Cena usługi może być zróżnicowana. Zazwyczaj waha się jednak w przedziale między 50 a 100 złotych.
Minimalny czas od spożycia alkoholu
Druga z kluczowych zasad dotyczy czasu, który upłynął od wypicia alkoholu. Producenci przenośnych alkomatów zalecają przeprowadzanie badania w sytuacji, w której od ostatniej dawki przyjętego alkoholu upłynął co najmniej kwadrans. Optymalny czas wynosi nawet pół godziny.
Poza tym warto uprzednio przepłukać jamę ustną wodą. Dlaczego ma to znaczenie? Po części z uwagi na miarodajność pomiaru. Badanie przeprowadzone zaraz po wypiciu drinka może wykazać mało realny wynik. Po części odstęp czasowy jest konieczny z uwagi na dobro urządzenia. Po wypiciu alkoholu w wydychanym powietrzu znajduje się znaczna jego ilość. A ta może uszkodzić sensor zamontowany w alkomacie.
Badanie alkomatem a palenie papierosów
Ważne jest również, aby nie przeprowadzać badania alkomatem bezpośrednio po wypaleniu papierosa lub e-papierosa. Dlaczego? Może to uszkodzić sensor, a także negatywnie wpłynąć na wiarygodność wyniku.
Alkomat domowy przechowuj w domu
Ostatnia zasada właściwego korzystania z alkomatu dotyczy miejsca przechowywania. Teoretycznie to urządzenie nie wymaga żadnych specjalnych warunków. Praktycznie lepiej nie trzymać go w schowku w samochodzie. Decyduje o tym zmienność warunków pogodowych, które mogą niekorzystnie wpłynąć na trwałość zawartych pod obudową urządzenia obwodów elektronicznych. Jesienią alkomat będzie poddawany działaniu wilgoci, zimą mrozu, a latem bardzo wysokiej temperatury.
