Alimenty to temat, który często kojarzy się z obowiązkiem finansowego wsparcia dzieci przez jednego z rodziców. Jednak w pewnych sytuacjach może się zdarzyć, że to dorosłe dzieci będą musiały płacić alimenty na rzecz swoich rodziców.
W tym artykule przyjrzymy się bliżej kwestii alimentów na rodzica, omawiając przepisy prawne, warunki oraz inne ważne aspekty związane z tym tematem.
Obowiązek alimentacyjny wobec rodziców
Obowiązek wspierania rodziców jest obowiązkiem istniejącym z mocy prawa, niezależnie od tego, czy został potwierdzony orzeczeniem sądu. Rodzice i dzieci są zobowiązani do wzajemnego szacunku i wspierania się. Kwestie te uregulowane są w art. 87 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Z kolei zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby, także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej – czyli rodziców, dzieci, dziadków i wnuki – oraz rodzeństwo.
Należy przy tym zaznaczyć, że obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem. Jeżeli zaś jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.
Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi, lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.
Ponadto według art. 133 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Jak zatem widzimy, każdy ma obowiązek pomocy swoim najbliższym, jeśli ci znajdują się w trudnej sytuacji materialnej. Dotyczy to nie tylko dzieci, ale również rodziców.
Jeśli więc rodzic nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać z powodu wieku, choroby czy innych okoliczności, a nie otrzymuje wsparcia od drugiego z rodziców (na przykład z powodu śmierci), może wystąpić z roszczeniem o alimenty do swojego dziecka.
Alimenty na rodzica – kiedy?
Aby rodzic mógł ubiegać się o alimenty od dziecka, muszą być spełnione poniższe warunki:
- Rodzic nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać
- Rodzice nie ma możliwości uzyskania wsparcia od drugiego z rodziców
- Dziecko, od którego rodzic żąda alimentów, ma odpowiednie środki finansowe, aby je płacić
Obowiązek alimentacyjny wobec rodziców ograniczony jest więc wyłącznie do sytuacji, gdy rodzice znajdują się w niedostatku, natomiast dzieci są już niezależne, ustabilizowane finansowo, a ich sytuacja materialna jest zdecydowanie korzystniejsza niż rodziców.
Kiedy obowiązek alimentacyjny wobec rodziców nie powstanie?
Należy przy tym zaznaczyć, że obowiązek alimentacyjny nie powstanie wobec rodziców, którzy pozostają w niedostatku z własnej winy, czyli między innymi w poniższych sytuacjach:
- Gdy rodzic nie podejmuje pracy, pomimo zdolności do jej podjęcia
- Gdy rodzic lekkomyślnie rezygnuje z pracy
- Gdy rodzic nie ubiega się o świadczenia emerytalne bądź rentowe, pomimo zaistnienia przesłanek do ich przyznania
- Gdy rodzic zaciągnął długi
- Gdy rodzic nadużywał alkoholu
- Gdy rodzic uczestniczył w grach hazardowych
Alimenty na rodzica – kwota
Wysokość alimentów na rzecz rodzica zależy od wielu czynników, takich jak:
- Potrzeby finansowe rodzica
- Możliwości finansowe dziecka
- Standard życia, do którego rodzic był przyzwyczajony
W praktyce sąd bierze pod uwagę zarówno koszty bieżącego utrzymania rodzica, jak i ewentualne wydatki na leczenie czy opiekę. Warto przy tym wskazać, że obowiązek alimentacyjny nie zawsze musi przybierać formę świadczenia pieniężnego.
Osobiste starania dziecka w uczestniczeniu w kosztach utrzymania rodzica mogą być wykonywane poprzez oferowanie pomocy materialnej, takiej jak dostarczanie żywności, ubrań, leków czy opału.
Czy wszystkie dzieci muszą płacić alimenty na rodzica?
Jeśli rodzic posiada więcej niż jedno dziecko, roszczenie alimentacyjne może być skierowane do każdego z nich.
Jednak wysokość alimentów od każdego dziecka może być różna i zależy od jego możliwości finansowych. Jeśli jedno z dzieci ma znacznie wyższe dochody niż pozostałe, może zostać zobowiązane do zapłaty wyższych alimentów.
Co w przypadku, gdy dziecko odmówi płacenia alimentów na rodzica?
Jeśli dziecko odmówi płacenia alimentów dla rodzica, mimo że sąd je przyznał, rodzic może podjąć odpowiednie kroki prawne w celu egzekwowania należności. Może to prowadzić nawet do zajęcia wynagrodzenia czy konta bankowego dłużnika.
Alimenty na rodziców – kiedy nie trzeba płacić?
Istnieją jednak pewne okoliczności, które mogą zwolnić dziecko z obowiązku płacenia alimentów na rzecz rodzica.
Może tak się zdarzyć w sytuacji, gdy rodzic w przeszłości zaniedbywał swoje obowiązki rodzicielskie, porzucił dziecko, popełnił przestępstwo na rzecz dziecko, nie płacił zasądzonych na dziecko alimentów lub w inny sposób wyrządził dziecku krzywdę.
Dziecko może również starać się wykazać, że rodzic ma możliwość podjęcia pracy lub posiada majątek, którego wysokość wystarczy mu do pokrycia miesięcznych kosztów utrzymania się. W takiej sytuacji rodzic nie ma podstaw do dalszego żądania alimentów od dziecka.
Ponadto, jeśli dorosłe dziecko nie jest w stanie dłużej finansowo wspierać rodzica z powodu własnych trudności finansowych, choroby, bezrobocia lub innych poważnych okoliczności, również może ono być zwolnione z obowiązku płacenia alimentów na rzecz rodzica.
Także w sytuacji, gdy rodzic zaczął otrzymywać wsparcie finansowe od innych członków rodziny – takich jak drugi rodzic, rodzeństwo czy nawet trzecie osoby, może to wpłynąć na decyzję sądu o zwolnieniu dziecka z obowiązku płacenia alimentów.
Co więcej, jak już zostało wspomniane, jeśli dziecko udowodni, że rodzic znalazł się w niedostatku z własnej winy (choćby z powodu uzależnienia od hazardu lub alkoholu), rodzic nie będzie podstaw do dalszego żądania alimentów od dziecka.
